Παρεντερική οδός
Χορήγηση φαρμάκων
Η χορήγηση φαρμάκων στους ασθενείς είναι μία από τις βασικότερες δουλειές του νοσηλευτικού προσωπικού η οποία επαναλαμβάνεται πολλές φορές κατά τη διάρκεια της βάρδιας και απαιτεί από τον νοσηλευτή/νοσηλεύτρια να διαθέσει όλη την προσοχή του προκειμένου να διεκπεραιώνεται με ασφάλεια.
Φάρμακο είναι κάθε χημική ουσία που
εισέρχεται στον οργανισμό,
απορροφάται και κατανέμεται στα κύτταρα, τους ιστούς ή σε συγκεκριμένα όργανα, και
μεταβάλλει τη φυσιολογική λειτουργία τους.
Με τη χορήγηση των φαρμάκων επιτυγχάνεται:
• θεραπεία (πχ αντιβιοτικά)
• πρόληψη (πχ εμβόλια, ηπαρίνη για πρόληψη θρόμβωσης)
• διάγνωση (πχ σκιαγραφικές ουσίες)
• ανακούφιση συμπτωμάτων (πχ παυσίπονα).
Τα φάρμακα ταξινομούνται με βάση:
• Την οδό χορήγησης
• Τη μορφή
• Το αν είναι συνταγογραφούμενα ή όχι
• Την αποτελεσματικότητά τους σε κάποιο σύστημα του ανθρώπινου
οργανισμού (πχ αναλγητικά, αντιυπερτασικά)
• Σε αυτήν την ταξινόμηση υπάρχουν φάρμακα που ανήκουν σε πολλές
κατηγορίες (πχ ασπιρίνη: αναλγητικό, αντιπυρετικό και αντιφλεγμονώδες
φάρμακο).
Παράγοντες που επηρεάζουν τη δράση και τη δόση των φαρμάκων
• Ηλικία
• Φύλο και εγκυμοσύνη
• Βάρος
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες
• Προβλήματα υγείας (ήπαρ, νεφροί)
• Γενετικοί παράγοντες
• Φαρμακοδυναμική και φαρμακοκινητική
Οι νοσηλευτές πρέπει να γνωρίζουν:
Τις βασικές ενδείξεις των φαρμάκων.
Τις φυσιολογικές δόσεις
Τις οδούς χορήγησης
Πιθανές παρενέργειες
Βασικά μαθηματικά για τον υπολογισμό των δόσεων
Οι νοσηλευτές στην Ελλάδα δεν συνταγογραφούν φάρμακα
Οδοί χορήγησης φαρμάκων
- Ο τρόπος με τον οποίο θα χορηγηθεί ένα φάρμακο εξαρτάται από:
- τις ιδιότητες του φαρμάκου και
- τους θεραπευτικούς στόχους.
Με βάση τα παραπάνω διακρίνουμε δύο κύριες οδούς -διαδρομές χορήγησης των φαρμάκων:
- Εντερική (μέσω του γαστρεντερικού συστήματος)
- Παρεντερική (παρακάπτεται το γαστρεντερικό σύστημα)
Εντερική οδός
Από το στόμα (Per os)
- H ευκολότερη και απλούστερη αλλά ασταθής οδός χορήγησης.
- Το φάρμακο μεταβολίζεται από το έντερο ή το ήπαρ και περιορίζει την αποτελεσματικότητα του.
- Αλληλεπιδράσεις τροφής – φαρμάκου
Από το ορθό
- Παράκαμψη πυλαίας κυκλοφορίας.
- Χρήση σε ασθενείς με έμετο.
Παρεντερική οδός
Ενδοφλέβια ένεση (IV)
- Ταχεία δράση του φαρμάκου.
- Χορηγούνται μεγάλες ποσότητες.
- Απαιτείται προσεκτικός έλεγχος του ρυθμού έγχυσης προς αποφυγή παρενεργειών λόγω της υψηλής συγκέντρωσης φαρμάκου.
Ενδομυική ένεση (IM)
- Ταχεία απορρόφηση
- Ειδικά σκευάσματα παρατεταμένης δράσης (Αργή απορρόφηση)
Υποδόρια (SC)
- Βραδύτερη απορρόφηση και μείωση κινδύνου σε σχέση με την ενδοφλέβια.
Με εισπνοή
Από το δέρμα
Μορφές φαρμάκων
Μια φαρμακευτική ουσία για να χρησιμοποιηθεί πρέπει να είναι μορφοποιημένηστην κατάλληλη φαρμακοτεχνική μορφή. Η δραστική ουσία είναι ενσωματωμένη σε άλλα υλικά που επιτρέπουν την απευθείας εφαρμογή φαρμάκων σε ανθρώπους ή ζώα. Τα υλικά αυτά λέγονται έκδοχα.
- Δισκία
- Κάψουλες
- Υπόθετα
- Σιρόπια:
- Ενέσιμα διαλύματα:
- Αλοιφές:
- Εισπνεόμενα φάρμακα
