Ζωτικά σημεία

Τα ζωτικά σημεία του αρρώστου αποτελούν βασικά κριτήρια για την εκτίμηση της κατάστασής του, αλλά είναι και ευαίσθητοι δείκτες που δείχνουν ακριβώς τι συμβαίνει ή τι πρόκειται να συμβεί στον άρρωστο.

Η θερμοκρασία,
ο σφυγμός,
η αναπνοή και
η αρτηριακή πίεση

ελέγχονται καθημερινά και αξιολογούνται συγκριτικά με τις προηγούμενες τιμές. Η ακριβής μέτρησή τους, η εκτίμηση και η καταγραφή τους βοηθά τόσο στη διάγνωση, όσο και στη θεραπευτική αγωγή του αρρώστου.

Η θερμοκρασία σώματος

Η θερμοκρασία του σώματος εκφράζει την ισορροπία μεταξύ παραγωγής και απώλειας θερμότητας. Φυσιολογική τιμή θεωρείται αυτή κοντά στους 37 °C.

H σωματική θερμοκρασία δεν είναι κάτι σταθερό. Αλλάζει καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής αλλά και στη διάρκεια της ημέρας. Συχνά αυξάνεται από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση και μειώνεται στην τρίτη ηλικία. Επομένως, οι φυσιολογικές τιμές ανά ηλικία μπορεί να έχουν το εξής εύρος:

Νήπια έως και 10 ετών: 35,5 έως 37,5 βαθμοί Κελσίου
11 έως 65 ετών: 36,4 έως 37,6 βαθμοί Κελσίου
Άνω των 65 ετών: 35,8 έως 36,9 βαθμοί Κελσίου

Oι θερμοκρασίες μεταξύ 36,1 και 37,2 βαθμών Κελσίου θεωρούνται φυσιολογικές

Όταν η θερμοκρασία σώματος υπερβαίνει τους 38 βαθμούς Κελσίου, θεωρείται πυρετός. Συνήθως είναι ένδειξη ότι ο οργανισμός αντιδρά σε κάτι, π.χ. σε μία λοίμωξη όπως η γρίπη ή η COVID-19.

Οι θερμοκρασίες μεταξύ 37,2 έως 38 συνήθως αποκαλούνται «δέκατα» ή «χαμηλή πυρετική κίνηση». Τα «δέκατα» μπορεί να υποδηλώνουν ότι κάτι συμβαίνει στον οργανισμό. π.χ. υπερθυρεοειδισμός.

Η θερμοκρασία σώματος μειώνεται με την ηλικία. Μπορεί όμως να μειωθεί και λόγω της επίδρασης άλλων παραγόντων. Ο υποθυρεοειδισμός, π.χ. μπορεί να επιβραδύνει τον μεταβολισμό και να την μειώσει. Αν, όμως, φτάσει στους 35 βαθμούς Κελσίου ή χαμηλότερα, τότε το άτομο πάσχει από υποθερμία.

Ο σφυγμός

Αρτηριακός σφυγμός είναι το κύμα διάτασης, το οποίο μεταδίδεται στις περιφερικές αρτηρίες, όταν το αίμα εισέρχεται στην αορτή μετά από κάθε συστολή της αριστερής κοιλίας.

Μέτρηση αρτηριακού σφυγμού from CostasPanayotidis

Η αναπνοή

Είναι η διαδικασία με την οποία ένας οργανισμός προσλαμβάνει οξυγόνο και αποβάλλει διοξείδιο του άνθρακα. Η λειτουργία αυτή συντηρεί την κυτταρική αναπνοή, δηλαδή την διαδικασία που πραγματοποιείται στα κύτταρα του οργανισμού για την παραγωγή ενέργειας.

Με τον όρο πνευμονικός αερισμός νοείται η κίνηση του αέρα εντός και εκτός των πνευμόνων και επιτυγχάνεται με την εισπνοή και την εκπνοή.

Ως ζωτικό σημείο λογίζεται ο πνευμονικός αερισμός ή απλά ο αριθμός των αναπνοών. Αξιολογούμε

τη συχνότητα,
το βάθος και
το ρυθμό των αναπνοών

με επισκόπηση (παρατήρηση και ακρόαση), ή με ακρόαση με το στηθοσκόπιο.

Φυσιολογική τιμή σε ενήλικα 12 – 20/λεπτό

Κατά τη διάρκεια της ασθένειας επηρεάζεται η συχνότητα της αναπνοής, έτσι επί πυρετού η αναπνευστική συχνότητα αυξάνει. Επίσης φάρμακα όπως π.χ. τα ναρκωτικά, καταστέλλουν την αναπνευστική συχνότητα.

Το βάθος των αναπνοών ποικίλλει φυσιολογικά από μικρό έως μεγάλο (ρηχές ή βαθιές αναπνοές).

Ο ρυθμός είναι φυσιολογικά κανονικός, με κάθε εισπνοή/εκπνοή και τις παύσεις μεταξύ τους να εμφανίζονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Διαφορετικά, ο αναπνευστικός ρυθμός καλείται ακανόνιστος. Όροι που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τη φύση και το βάθος των αναπνοών είναι: άπνοια, δύσπνοια – ορθόπνοια, ταχύπνοια, βραδύπνοια.

Η Αρτηριακή πίεση

Αναφέρεται στη δύναμη που ασκεί το αίμα στα τοιχώματα των αρτηριών. Η συστολική πίεση είναι η υψηλότερη πίεση που ασκείται στα αρτηριακά τοιχώματα όταν οι κοιλίες συσπώνται στην αρχή της συστολής. Η διαστολική πίεση είναι η χαμηλότερη πίεση που ασκείται στα αρτηριακά τοιχώματα κατά τη διαστολή.

Η αρτηριακή πίεση μετράται σε χιλιοστά της στήλης υδραργύρου (mmHg)

Η αρτηριακή πίεση υπό μη επείγουσες συνθήκες, μετράται εφόσον ο ασθενής δεν είναι συναισθηματικά φορτισμένος, δεν πονάει, έχει ξεκουραστεί για 5 λεπτά τουλάχιστον (αν έχει προηγηθεί σωματική άσκηση), δεν έχει καταναλώσει καφεΐνη και δεν έχει καπνίσει για 30 λεπτά.

Συνήθως μετράται με τη χρήση στηθοσκοπίου και σφυγμομανομέτρου (υδραργυρικό πιεσόμετρο).

Η ακρίβεια της μέτρησης εξαρτάται από παράγοντες όπως η χρήση περιχειρίδας κατάλληλου μεγέθους, η σωστή τοποθέτηση του άκρου και η ορθή ερμηνεία των ήχων του.

Πιεσόμετρο ψηφιακό

Πιεσόμετρο αναλογικό

Πιεσόμετρο υδραργύρου

Τα υδραργυρικά πιεσόμετρα θεωρούνται τα πιο ακριβή και μάλιστα χρησιμοποιούνται στις μελέτες της πιστοποίησης νέων πιεσομέτρων. …
Τα μεταλλικά πιεσόμετρα αντί για στήλη υδραργύρου διαθέτουν καντράν με περιστρεφόμενη βελόνα.

Μέτρηση Αρτηριακής Πίεσης

Δείτε ένα animation με αναπαράσταση του πιεσόμετρου και ακούστε τους ήχους που παράγοναται κατά την μέτρηση της Α.Π.

Κατά την μέτρηση της Α.Π. ακολουθούμε μια σειρά ενεργειών ώστε να εξασφαλίσουμε σωστό αποτέλεσμα.

Συστηθείται και εξηγείστε την διαδικασία
Απολυμάνετε τα χέρια και τα υλικά
Κάντε μερικές σύντομες ερωτήσεις για να διαπιστώσετε αν ο ασθενής παίρνει φάρμακα που μπορεί να επηρεάζουν
Εφαρμόστε σωστά το πιεσόμετρο
Ακούστε με προσοχή για τους ήχους που προσδιορίζουν την συστολική και διαστολική πίεση
Σημειώστε την μέτρηση στο κατάλληλο έντυπο