Το αναπνευστικό σύστημα
Εξυπηρετεί την ανταλλαγή των αερίων, δηλαδή την πρόσληψη οξυγόνου από την ατμόσφαιρα και την αποβολή διοξειδίου του άνθρακα. Η λειτουργία αυτή ονομάζεται πνευμονική αναπνοή. Διακρίνεται σε:
Ανώτερο
- Μύτη
- Ρινική και στοματική μοίρα του φάρυγγα
Κατώτερο
- Λάρυγγα
- Τραχεία
- Βρόγχοι
- Πνεύμονες
Η μύτη, ο φάρυγγας, ο λάρυγγας, η τραχεία και οι βρόγχοι είναι «σωλήνες» (αεραγωγοί) μέσα από τους οποίους μεταφέρεται ο αέρας που αναπνέουμε στους πνεύμονες.
Οι πνεύμονες χρησιμεύουν για την ανταλλαγή των αερίων, δηλαδή για τη διάχυση του οξυγόνου και του διοξειδίου του άνθρακα μεταξύ κυψελίδων και αίματος.
Η μύτη
Χρησιμεύει για την αναπνοή και την όσφρηση. Αποτελείται από δύο μέρη:
- την έσω και
- την έξω μύτη. Η έξω μύτη έχει σχήμα τρίπλευρης πυραμίδας
Η έξω μύτη εμφανίζει:
- τη ρίζα προς τα πάνω,
- τη ράχη προς τα κάτω,
- την κορυφή, δηλαδή το ελεύθερο άκρο της,
- δύο πλάγιες επιφάνειες, που προς τα κάτω σχηματίζουν τα πτερύγια της μύτης και
- την κάτω επιφάνεια ή βάση, η οποία χωρίζεται από μια πτυχή στα δύο ρουθούνια, που ονομάζονται μυκτήρες.
Η έξω μύτη στηρίζεται σε οστεοχόνδρινο σκελετό, ο οποίος καλύπτεται εξωτερικά από δέρμα και μύες και εσωτερικά από βλεννογόνο.
Η έσω μύτη που ονομάζεται και ρινική κοιλότητα χωρίζεται με το ρινικό διάφραγμα στη
δεξιά και στην αριστερή ρινική θαλάμη. Κάθε θαλάμη καταλήγει σε ένα μυκτήρα (ρουθούνι)
προς τα έξω και στο φαρυγγικό της στόμιο προς τα μέσα. Η έσω μύτη διακρίνεται σε τρία
μέρη: τον πρόδομο της μύτης, την κύρια ρινική θαλάμη και τους παραρρινικούς κόλπους
(Οι παριρρινικοί κόλποι είναι το ιγμόρειο άντρο, ο μετωπιαίος κόλπος, οι πρόσθιες και οι
οπίσθιες ηθμοειδείς κυψέλες και ο σφηνοειδής κόλπος).
Ο φάρυγγας
Ο φάρυγγας είναι ινομυώδης σωλήνας και έχει μήκος 15 εκατοστά περίπου. Χρησιμεύει για τη δίοδο,
του αναπνευστικού αέρα
της τροφής.
Χωρίζεται σε τρία μέρη:
- τη ρινική μοίρα, που επικοινωνεί με τις ρινικές κοιλότητες
- τη στοματική μοίρα, που βρίσκεται πίσω από τη στοματική κοιλότητα και επικοινωνεί
με αυτήν μέσω του ισθμού του φάρυγγα - τη λαρυγγική μοίρα.
Λάρυγγας
Ο λάρυγγας είναι ένας ινοχόνδρινος σωλήνας που βρίσκεται κάτω από το δέρμα, μπροστά από τη λαρυγγική μοίρα του φάρυγγα. Προς τα άνω εκβάλλει στο φάρυγγα και προς τα κάτω συνεχίζει στην τραχεία.
Αποτελείται :
- από χόνδρους, που αποτελούν το σκελετό του λάρυγγα και οι οποίοι
συνδέονται με συνδέσμους - από μυς, που προσφύονται πάνω στους χόνδρους και τους κινούν,
- από αγγεία και νεύρα.
Η κοιλότητά του επενδύεται με
βλεννογόνο.
Οι χόνδροι είναι τρεις μονοί:
- ο κρικοειδής,
- ο θυρεοειδής και
- η επιγλωτίδα
και τρεις διπλοί:
- οι αρυταινοειδείς,
- οι κερατοειδής και
- οι σφηνοειδής.
Ο κρικοειδής χόνδρος είναι ο κατώτερος χόνδρος και έχει σχήμα δακτυλιδιού με πλατιά
πέτρα. Σχηματίζει το πλάγιο και το οπίσθιο τοίχωμα του φάρυγγα.
Ο θυρεοειδής χόνδρος σχηματίζεται από δύο τετράπλευρα χόνδρινα πέταλα, τα οποία
ενώνονται προς τα πρόσω και σχηματίζουν το λαρυγγικό έπαρμα ή μήλο του Αδάμ. Πάνω
από το λαρυγγικό έπαρμα υπάρχει μια εντομή, η θυρεοειδής εντομή.
Οι αρυταινοειδείς χόνδροι είναι δύο και μοιάζουν με πυραμίδες. Είναι σπουδαίοι γιατί σε
αυτούς προσφύονται οι φωνητικές χορδές και οι φωνητικοί μυς. Βρίσκονται στην κορυφή
του ευρέος τμήματος του κρικοειδούς χόνδρου και σχηματίζουν το οπίσθιο τοίχωμα του
λάρυγγα.
Η επιγλωττίδα είναι ένα χόνδρινο πέταλο σχήματος φύλλου που προσφύεται στο εσωτερικό
του πρόσθιου τοιχώματος του θυρεοειδούς χόνδρου αμέσως κάτω από τη θυρεοειδή εντομή.
Κατά την κατάποση ο λάρυγγας μετακινείται προς τα άνω και εμπρός και αποφράσσεται από
την επιγλωτίδα.
Οι κερατοειδείς χόνδροι είναι μικροί και ο καθένας από αυτούς βρίσκεται πάνω στην κορυφή
του σύστοιχου αρυταινοειδούς χόνδρου.
Οι σφηνοειδείς χόνδροι είναι δύο και βρίσκονται μπροστά από τον σύστοιχο κερατοειδή
χόνδρο
Τραχεία - Βρόγχοι
Η τραχεία αποτελεί τη συνέχεια του λάρυγγα. Είναι ινοχόνδρινος σωλήνας μήκους 12 εκατοστών. Πορεύεται μπροστά από τον οισοφάγο. Αποτελείται από 16-20 χόνδρινα ημικρίκια, τα οποία συνδέονται το ένα με το άλλο με συνεκτικό ιστό, τους μεσοκρίκιους συνδέσμους. Τα ημικρίκια είναι ατελή προς τα πίσω μέρος , όπου η τραχεία έρχεται σε επαφή με τον οισοφάγο και στο τμήμα αυτό το τοίχωμά της είναι υμενώδες. Αυτό επιτρέπει στον οισοφάγο να διαταθεί κατά την κατάποση.
Οι βρόγχοι είναι δύο, αρχίζουν από την τραχεία και στη συνέχεια πορεύονται λοξά από τα έσω προς τα κάτω και έξω και εισέρχονται από την πύλη μέσα στο σύστοιχο πνεύμονα. Ο δεξιός βρόγχος είναι πιο ευρύς και βραχύς από τον αριστερό. Οι βρόγχοι αποτελούνται από τρεις χιτώνες, οι οποίοι από τα έξω προς τα έσω είναι ο ινοχόνδρινος, ο μυικός και ο βλεννογόνος.
Τραχειοστομία είναι η χειρουργική επέμβαση κατά την οποία δημιουργούμε ένα μικρό άνοιγμα στα ημικρίκια της τραχείας. Από το άνοιγμα αυτό βάζουμε ειδικό σωλήνα για να μπορέσει ο άρρωστος να αναπνεύσει όταν είναι φραγμένος ο λάρυγγας.
Πνεύμονες
Οι πνεύμονες είναι δύο, και βρίσκονται θωρακική κοιλότητα.
Έχουν σχήμα κώνου και μορφολογικά διακρίνουμε τη βάση, την κορυφή, τις δύο επιφάνειες, έσω και έξω, και τρία χείλη. Οι πνεύμονες διαιρούνται με βαθειά σχισμή τη μεσολόβια, σε λοβούς. Ο δεξιός πνεύμονας διαιρείται σε τρεις λοβούς, τον άνω, το μέσο και το κάτω και ο αριστερός πνεύμονας σε δύο λοβούς, τον άνω και κάτω.
Ο κάθε πνεύμονας αποτελείται από
- το βρογχικό δένδρο,
- την πνευμονική ουσία,
- από αγγεία και νεύρα και περιβάλλεται εξωτερικά από τον περισπλάγχνιο υπεζωκότα.
και εξέρχονται
- οι πνευμονικές και βρογχικές φλέβες και
- τα λεμφαγγεία.
Στην έσω επιφάνεια κάθε πνεύμονα βρίσκεται η πύλη του πνεύμονα, από την οποία εισέρχεται στον πνεύμονα
- ο σύστοιχος βρόχος,
- ο σύστοιχος κλάδος της πνευμονικής αρτηρίας,
- οι βρογχικές αρτηρίες και
- τα νεύρα,
Φυσιολογία της αναπνοής
Η διαδικασία της αναπνοής διαιρείται σε 4 φάσεις:
Στον κυψελιδικό αερισµό των πνευµόνων, (είσοδο και έξοδο ατµοσφαιρικού αέρα στις πνευµονικές κυψελίδες).
Στην διάχυση οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα µεταξύ κυψελίδων και αίµατος.
Στη µεταφορά οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα µε το αίµα προς και από τα κύτταρα.
Στη ρύθµιση του αερισµού.
