Ενδοκρινείς αδένες

Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο είδη αδένων,

οι εξωκρινείς και

οι ενδοκρινείς.

Οι ενδοκρινείς αδένες παράγουν χημικές ουσίες τις ορμόνες, οι οποίες εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος και κατευθυνόμενες σε όργανα- στόχους ρυθμίζουν τη λειτουργία τους. Η συντονισμένη δράση του ενδοκρινικού συστήματος και του νευρικού συστήματος έχουν σαν αποτέλεσμα την αρμονική λειτουργία του ανθρώπινου σώματος.

 Οι ενδοκρινείς αδένες είναι οι εξής:

  • H υπόφυση
  • O θυροειδής αδένας
  • Oι παραθυρεοειδείς αδένες
  • H ενδοκρινής μοίρα του παγκρέατος ή νησίδια του Langerhans
  • Τα επινεφρίδια
  • Οι όρχεις και οι ωοθήκες

Ο θυρεοειδής αδένας

Ο θυρεοειδής αδένας είναι ένας από τους σημαντικότερους ενδοκρινείς αδένες, γιατί έχει σχέση με την κανονική ανάπτυξη του σώματος. Οι ορμόνες τις οποίες παράγει ο θυρεοειδής αδένας είναι η θυροξίνη και η τριϊωδιοθυρονίνη.

Η παραγωγή και η έκκριση των ορμονών αυτών ρυθμίζεται από μία ορμόνη, η οποία εκκρίνεται από τον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης και ονομάζεται θυρεοειδοτρόπος ορμόνη (TSH)

Παραθυρεοειδείς αδένες

Οι παραθυρεοειδείς αδένες είναι τέσσερις και βρίσκονται ανά δύο πίσω των λοβών του θυροειδούς αδένα.

Έχουν μέγεθος γύρω στα 4 με 6 χιλιοστά και ζυγίζουν γύρω στα 35 χιλιοστά του γραμμαρίου ο καθένας.

Οι παραθυρεοειδείς αδένες ρυθμίζουν το μεταβολισμό του ασβεστίου και του φωσφόρου του οργανισμού.

Οι παραθυρεοειδείς αδένες εκκρίνουν την παραθορμόνη μία ορμόνη πρωτεϊνικής σύνθεσης. 

Η έκκριση της παραθορμόνης ρυθμίζεται από την πυκνότητα του ιοντικού ασβεστίου του αίματος. 

Ελάττωση της πυκνότητας του ασβεστίου στο αίμα προκαλεί την υπερέκκριση της παραθορμόνης, 

Aύξηση της πυκνότητας του ιοντικού ασβεστίου στο αίμα αναστέλλει την έκκριση της ορμόνης.

Ο θύμος αδένας

Ο θύμος αδένας συμμετέχει στο ανοσολογικό σύστημα του οργανισμού. Πιστεύεται ότι ο θύμος αδένας κατά την εμβρυϊκή ηλικία δημιουργεί τα αρχέγονα ανοσοκύτταρα, από τα οποία προέρχονται αργότερα τα ώριμα ανοσοκύτταρα και πιθανώς προκαλεί την ανοσολογική ωρίμανση των μικρών λεμφοκυττάρων.

Εκκρίνει μία λεμφοτρόπο ορμόνη και μία πολυπεπτίδη, τη θυμοσίνη.

Συγγενής απλασία ή αφαίρεση του θύμου αδένα κατά την εμβρυϊκή ζωή οδηγεί

  • σε σοβαρή λεμφοπενία,
  • μειωμένη αντίσταση στις λοιμώξεις,
  • μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο.

Υπόφυση

Η υπόφυση είναι ενδοκρινής αδένας, ο οποίος αποτελείται από δύο τμήματα, τον πρόσθιο λοβό ή αδενοϋπόφυση και τον οπίσθιο λοβό ή νευροϋπόφυση.

  • Ο πρόσθιος λοβός της υπόφυσης παράγει επτά ορμόνες με ξεχωριστή χημική σύνθεση και βιολογική ενέργεια.
  • Ο οπίσθιος λοβός παράγει δύο ορμόνες.

ΟΡΜΟΝΕΣ ΟΠΙΣΘΙΟΥ ΛΟΒΟΥ ΥΠΟΦΥΣΗΣ
Ο οπίσθιος λοβός της υπόφυσης εκκρίνει δύο ορμόνες

Την ωκυτοκίνη η οποία:

  • διεγείρει τη μήτρα της εγκύου γυναίκας προκαλώντας τις ρυθμικές συστολές στον τοκετό.
  • δρα στην παραγωγή του γάλακτος από τους μαστούς κατά την περίοδο του θηλασμού,
    • άμεσα δρώντας στους μαστούς και
    • έμμεσα με τη διέγερση του πρόσθιου λοβού της υπόφυσης για παραγωγή προλακτίνης.

Την αντιδιουρητική ή αντιδιουρητική ορμόνη η οποία συμβολίζεται ως ADH.

  • Η ορμόνη αυτή δρα στα νεφρά καθιστώντας τα διαβατά στο νερό.
    • Το οινόπνευμα ελαττώνει την έκκριση της ορμόνης αυτής,
    • Η μορφίνη, η νικοτίνη και τα βαρβιτουρικά αυξάνουν την έκκρισή της. 

Ορμόνες της ενδοκρινούς μοίρας του παγκρέατος

Η ενδοκρινής μοίρα του παγκρέατος αποτελείται από τα νησίδια του Langerhans. Τα νησίδια του Langerhans απαρτίζονται από τρία είδη κυττάρων, εκ των οποίων τα κύτταρα α παράγουν και εκκρίνουν προς το αίμα το γλυκογόνο ή γλυκαγόνη, ενώ τα κύτταρα β την ινσουλίνη.

Επινεφρίδια - Ορμόνες των επινεφριδίων

  • Τα επινεφρίδια είναι δύο και βρίσκονται πάνω από κάθε νεφρό στο ύψος του 1ου  οσφυϊκού
    σπονδύλου.
  • Καθένας από τους αδένες αυτούς ζυγίζει 5 – 7 γραμμάρια 
  • Αποτελούνται από δύο τελείως διαφορετικές από ιστολογικής πλευράς μοίρες, το φλοιό και το μυελό.
    Ο φλοιός των επινεφριδίων καταλαμβάνει το 90% του αδένα και περιβάλλει το μυελό, ο οποίος βρίσκεται στο κέντρο.