Κυκλοφορικό σύστημα

Το κυκλοφορικό σύστημα

Το κυκλοφορικό ή καρδιαγγειακό σύστημα αποτελείται από την καρδιά και τα αγγεία (αρτηρίες – φλέβες). Η κύρια αποστολή του καρδιαγγειακού συστήματος είναι η προώθηση του αίματος προς όλα τα κύτταρα του οργανισμού.

Η καρδιά

Η καρδιά μας είναι ένα κοίλο, μυώδες όργανο, του οποίου η λειτουργία είναι η εξώθηση του αίματος στο σώμα μας. Ουσιαστικά είναι μια αντλία, η οποία με τη χαλάρωσή της υποδέχεται αίμα και με τη συστολή της το προωθεί στα διάφορα όργανα.

Από ανατομική άποψη η καρδιά αποτελείται από 4 επιμέρους κοιλότητες, δύο κόλπους, ο δεξιός και ο αριστερός, και δύο κοιλίες, η δεξιά και η αριστερή, που συνδέονται με τέσσερις βαλβίδες, ώστε να εμποδίζεται η προς τα πίσω ροή του αίματος. Ο δεξιός κόλπος συνδέεται με τη δεξιά κοιλία, ενώ ο αριστερός κόλπος συνδέεται με την αριστερή κοιλία. Κανονικά οι δεξιές κοιλότητες δεν συνδέονται με τις αριστερές και η καρδιά πρακτικά δουλεύει σε δύο ξεχωριστές κυκλοφορίες.

Οι βαλβίδες

Οι τέσσερις βαλβίδες της καρδιάς είναι

η μιτροειδής που συνδέει τον αριστερό κόλπο με την αριστερή κοιλία,
η αορτική βαλβίδα που συνδέει την αριστερή κοιλία με την αρχή της αορτής,
η τριγλώχινα βαλβίδα που συνδέει τον δεξιό κόλπο με τη δεξιά κοιλία και
η πνευμονική βαλβίδα που συνδέει τη δεξιά κοιλία με την αρχή της πνευμονικής αρτηρίας.

Ο φλεβόκομβος

Ιδιαίτερη σημασία στην κατανόηση της λειτουργίας της καρδιάς έχει το ηλεκτρικό της σύστημα. Το σύστημα αυτό λέγεται επιστημονικά «ερεθισματαγωγό» σύστημα και ο ρόλος του είναι η παραγωγή και η μεταφορά του αρχικού ηλεκτρικού ερεθίσματος που θα διεγείρει όλο το μυοκάρδιο. Όλα τα κύτταρα της καρδιάς έχουν την ιδιότητα να συσπώνται όταν ένα κατάλληλο μικρό ηλεκτρικό ερέθισμα τα διεγείρει. Υπάρχει μια ειδική κατηγορία κυττάρων στην καρδιά που έχουν την ιδιότητα της αυτόματης αλλαγής του ηλεκτρικού δυναμικού τους.

Τα κύτταρα αυτά αποτελούν το φυσιολογικό βηματοδότη της καρδιάς, τον φλεβόκομβο, που βρίσκεται στο πάνω μέρος του δεξιού κόλπου. Εκεί παράγεται το αρχικό ηλεκτρικό ερέθισμα που μέσω ειδικών κυττάρων μεταδίδεται αρχικά στους κόλπους και μετά στις κοιλίες.

Τα αγγεία

Το κυκλοφορικό σύστημα περιλαμβάνει τρία είδη αγγείων.

Τις αρτηρίες (και τα αρτηρίδια), που μεταφέρουν το αίμα από την καρδιά προς την περιφέρεια,
τα τριχοειδή, που επιτρέπουν την ανταλλαγή ουσιών με τους ιστούς, και παρεμβάλλονται μεταξύ αρτηριών και φλεβών,
τις φλέβες (και τα φλεβίδια), που επαναφέρουν το αίμα στην καρδιά.

Το κυκλοφορικό σύστημα, περιλαμβάνει τρεις βασικές πορείες:

τη μεγάλη ή συστηματική κυκλοφορία, μέσω της οποίας το αίμα από την καρδιά μεταφέρεται σε όλο το σώμα και επιστρέφει στην καρδιά,
τη μικρή ή πνευμονική κυκλοφορία, μέσω της οποίας το αίμα μεταφέρεται από την καρδιά στους πνεύμονες και πάλι στην καρδιά, και
τέλος τη στεφανιαία κυκλοφορία, που τροφοδοτεί την καρδιά.

Η αορτή από την οποία αρχίζει η μεγάλη κυκλοφορία, ξεκινά από την αριστερά κοιλία.

Σχηματίζει ένα μεγάλο τόξο πού κατευθύνεται προς τα πίσω και αριστερά (αορτικό τόξο).

Κατεβαίνει κατακόρυφα, ακολουθώντας τη σπονδυλική στήλη, πέρνα το διάφραγμα και μπαίνει στην κοιλιακή χώρα.

Στο τέλος της διαδρομής η αορτή χωρίζεται στις δύο λαγόνιες αρτηρίες, που κατευθύνονται στα κάτω άκρα.

Ανιούσα - Αορτικό τόξο

Από την ανιούσα θωρακική αορτή εκφύονται δύο κλάδοι,

η δεξιά και η αριστερή στεφανιαία αρτηρία,

Από το αορτικό τόξο ξεκινούν

η υποκλείδια αρτηρία, πού τροφοδοτεί με αίμα τα άνω άκρα
η αριστερή κοινή καρωτίδα, πού μεταφέρει το αίμα στο κεφάλι
η ανώνυμη αρτηρία πού τροφοδοτεί με αίμα τα άνω άκρα

Από τη θωρακική αορτή αρχίζουν

α) οι βρογχικές αρτηρίες, που αιματώνουν τους βρόγχους και
τους πνεύμονες

β) οι μεσοπλεύριες αρτηρίες, που πηγαίνουν παράλληλα με τις πλευρές και αιματώνουν το θωρακικό τοίχωμα

γ) οι οισοφαγικές αρτηρίες, για τον οισοφάγο

δ) οι οπίσθιοι μεσοπνευμόνιοι κλάδοι, που τροφοδοτούν με αίμα τα λεμφογάγγλια και τον οπίσθιο μεσοπνευμόνιο χώρο.

Από την κοιλιακή αορτή ξεκινούν

α) οι κάτω φρενικές αρτηρίες, για το διάφραγμα,

β)οι οσφυϊκές αρτηρίες, για το τοίχωμα της κοιλιάς,

γ) οι νεφρικές αρτηρίες, για τους νεφρούς,

δ) οι επινεφρίδιες αρτηρίες, για τα επινεφρίδια,

ε) οι σπερματικές στους άνδρες και οι ωοθηκικές στις γυναίκες

ζ) η κοιλιακή, που αιματώνει το δωδεκαδάκτυλο το στομάχι, το πάγκρεας, το ήπαρ και το σπλήνα,

η) η άνω μεσεντέρια, για τα κοιλιακά όργανα,

θ) η κάτω μεσεντέρια, για το παχύ έντερο

Αφού το αίμα έχει φτάσει σε όλα τα κύτταρα του σώματος επιστρέφει προς την καρδιά καθώς οι μικρές φλέβες ενώνονται και σχηματίζουν μεγαλύτερους κλάδους. Δύο μεγάλοι κλάδοι σχηματίζονται και φτάνουν στο δεξιό κόλπο

η άνω κοίλη φλέβα η οποία συγκεντρώνει το αίμα από τα άνω άκρα, το κεφάλι, το λαιμό, το θώρακα και τη σπονδυλική στήλη και
η κάτω κοίλη φλέβα η οποία συγκεντρώνει το αίμα από τα όργανα που βρίσκονται κάτω από το διάφραγμα

Πυλαία φλέβα

Οι φλέβες του πεπτικού συστήματος, δηλαδή

- η στεφανιαία φλέβα του στομάχου,
- η σπληνική φλέβα,
- η άνω και κάτω μεσεντέρια φλέβα.

ενώνονται σε ένα κοινό φλεβικό στέλεχος, που λέγεται πυλαία φλέβα. Αυτή διαχωρίζεται μέσα στο ήπαρ σε πολυάριθμα τριχοειδή και από αυτό το δίκτυο, στο οποίο καταλήγουν και τα τριχοειδή της ηπατικής αρτηρίας, σχηματίζονται άλλες φλέβες, οι οποίες δημιουργούν μεγάλα φλεβικά στελέχη. Αυτά τα φλεβικά στελέχη λέγονται ηπατικές φλέβες και απάγουν το φλεβικό αίμα του ήπατος. Οι ηπατικές φλέβες εκβάλλουν στην κάτω κοίλη φλέβα πριν από την εκβολή της στo δεξιό κόλπο.